Bitki örtüsü denildiği zaman, bir yerde doğal olarak yetişen bitkilerin oluşturduğu topluluklar akla gelir. Orman, bozkır, çayır, maki gibi. Bitkiler yetişebilmek için besin maddesi, su ve sıcaklığa ihtiyaç duyar. Bu özellikler bakımından yeryüzündeki ortam şartları, büyük farklılıklar gösterir. Bazı yerlerde çok uygun özellikler bulunurken bazı yerler son derece olumsuz şartlara sahiptir. Onun için yeryüzünde, bitki örtüsü yönünden çok fakir alanlar olduğu gibi son derece zengin bölgeler de bulunmaktadır.
Bitki örtüsünün gelişmesine etki eden faktörler şunlardır:- İklim
- Toprak özellikleri
- Yerşekilleri
İklim
Bitkilerin yeryüzünde dağılışını etkileyen en önemli faktör iklimdir. Çünkü bitkilerin yetişmesinde sıcaklık önemli rol oynar. Her bitkinin yetişebilmesi için belirli ölçüde sıcaklığa ihtiyaç vardır. Onun için yeryüzünde bitki örtüsü kuşakları, sıcaklık kuşaklarına uyum gösterir. Yağış da bitkilerin yetişmesini etkileyen önemli bir iklim elemanıdır. Çünkü sıcaklıkla birlikte su da bitkilerin yetişmesi için çok gereklidir. Onun için aldıkları yağış miktarına göre, yeryüzünün çeşitli yerlerinde farklı bitki örtüleri gelişmiştir.
Sıcak ve nemli yerlerde yetişen bitki örtüsü gür ve zengin türlere sahiptir. Ancak kurak ve soğuk yerlerde yetişen bitki türleri az sayıdadır. Böyle yerlerde yetişen bitkiler seyrek ve cılızdır.
Bitkilerin yeryüzünde dağılışını etkileyen en önemli faktör iklimdir. Çünkü bitkilerin yetişmesinde sıcaklık önemli rol oynar. Her bitkinin yetişebilmesi için belirli ölçüde sıcaklığa ihtiyaç vardır. Onun için yeryüzünde bitki örtüsü kuşakları, sıcaklık kuşaklarına uyum gösterir. Yağış da bitkilerin yetişmesini etkileyen önemli bir iklim elemanıdır. Çünkü sıcaklıkla birlikte su da bitkilerin yetişmesi için çok gereklidir. Onun için aldıkları yağış miktarına göre, yeryüzünün çeşitli yerlerinde farklı bitki örtüleri gelişmiştir.
Sıcak ve nemli yerlerde yetişen bitki örtüsü gür ve zengin türlere sahiptir. Ancak kurak ve soğuk yerlerde yetişen bitki türleri az sayıdadır. Böyle yerlerde yetişen bitkiler seyrek ve cılızdır.
Toprak Özellikleri
Toprakların suyu tutma özellikleri, kalınlıkları, içlerindeki mineralleri birbirinden farklıdır. Değişik oranda besin maddelerine sahiptirler. Bunlardan dolayı her bitki türü ancak kendisi için uygun olan toprak üzerinde yetişebilir. Bazı bitkiler geçirimli toprakları severken bazıları bol humuslu toprakları sever.
Toprakların suyu tutma özellikleri, kalınlıkları, içlerindeki mineralleri birbirinden farklıdır. Değişik oranda besin maddelerine sahiptirler. Bunlardan dolayı her bitki türü ancak kendisi için uygun olan toprak üzerinde yetişebilir. Bazı bitkiler geçirimli toprakları severken bazıları bol humuslu toprakları sever.
Yerşekilleri
Bitki örtüsünün yetişmesinde yükseklik ve bakı özellikleri de etkili olmaktadır. Yükselti arttıkça sıcaklık azalmakta, belli bir yükseltiden sonra yağış miktarı da düşmektedir. Bu yüzden bir dağ yamacı boyunca farklı özellikte olan ormanlar kuşaklar halinde yükselir.
Doğal olarak ülkemizin % 70′inin ormanlarla kaplı olması gerekirdi.Ancak insanların çeşitli amaçlarla ormanları tahrip etmeleri sonucu, ormanlarımız günümüzde ülkenin ancak % 25′ini kaplamaktadır.
Bitki örtüsünün yetişmesinde yükseklik ve bakı özellikleri de etkili olmaktadır. Yükselti arttıkça sıcaklık azalmakta, belli bir yükseltiden sonra yağış miktarı da düşmektedir. Bu yüzden bir dağ yamacı boyunca farklı özellikte olan ormanlar kuşaklar halinde yükselir.
Doğal olarak ülkemizin % 70′inin ormanlarla kaplı olması gerekirdi.Ancak insanların çeşitli amaçlarla ormanları tahrip etmeleri sonucu, ormanlarımız günümüzde ülkenin ancak % 25′ini kaplamaktadır.
Ülkemiz, bitki türü bakımından Dünya’nın en zengin ülkeleri arasındadır. Ancak bitki örtüsü bakımından zengin sayılmaz. Çünkü ülkemizin doğal bitki örtüsü uzun zamandan beri tahrip edilmektedir. Bitkilerin toprak, su ve sıcaklık ihtiyaçları birbirinden farklıdır. Onun için yetişme şartları aynı olan bitkiler, belirli yerlerde toplanmışlardır. Böylece bitki toplulukları ortaya çıkmıştır.
Ülkemizdeki başlıca bitki topluluklarını orman, maki, bozkır ve yüksek dağ çayırları olarak gruplandırmak uygun olur.
ORMAN
Ormanlarımızı genel olarak ağaçların yaprak cinslerine göre, geniş yapraklı ormanlar ve iğne yapraklı ormanlar olmak üzere iki gruba ayırmak mümkündür. Bazı alanlarda iğne yapraklı ormanlar ile geniş yapraklı ormanların bir arada bulunduğu karışık ormanlarda görülür. Ülkemizdeki ormanların önemli bir kısmı, kıyı bölgelerimizin denize bakan yamaçlarında toplanmıştır. Kıyı bölgelerimizdeki ormanlar gür, buna karşılık iç bölgelerin ormanları seyrektir.
Ormanlarımızı genel olarak ağaçların yaprak cinslerine göre, geniş yapraklı ormanlar ve iğne yapraklı ormanlar olmak üzere iki gruba ayırmak mümkündür. Bazı alanlarda iğne yapraklı ormanlar ile geniş yapraklı ormanların bir arada bulunduğu karışık ormanlarda görülür. Ülkemizdeki ormanların önemli bir kısmı, kıyı bölgelerimizin denize bakan yamaçlarında toplanmıştır. Kıyı bölgelerimizdeki ormanlar gür, buna karşılık iç bölgelerin ormanları seyrektir.
MAKİ
Maki, Akdeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde görülen sert yapraklı, kuraklığa dayanaklı, her mevsim yeşil, bodur ağaçlardan ve çalılardan oluşan bir bitki topluluğudur.
Akdeniz ikliminde yetişen kızılcam ve meşe ormanları tahrip edildikten sonra buralardaki orman altı örtüsü gelişerek makiyi oluşturmuştur. Makileri oluşturan başlıca bitki toplulukları: Sandal, kocayemiş, defne, mersin, zeytin, keçiboynuzu, sakız, menengiç, zakkum, erguvan ve teşbih ağacıdır. Genellikle 1-2 metre boyunda olan bu ağaççıkların dağılışı iklim özelliklerine göre çeşitlilik gösterir.
Maki, Akdeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde görülen sert yapraklı, kuraklığa dayanaklı, her mevsim yeşil, bodur ağaçlardan ve çalılardan oluşan bir bitki topluluğudur.Akdeniz ikliminde yetişen kızılcam ve meşe ormanları tahrip edildikten sonra buralardaki orman altı örtüsü gelişerek makiyi oluşturmuştur. Makileri oluşturan başlıca bitki toplulukları: Sandal, kocayemiş, defne, mersin, zeytin, keçiboynuzu, sakız, menengiç, zakkum, erguvan ve teşbih ağacıdır. Genellikle 1-2 metre boyunda olan bu ağaççıkların dağılışı iklim özelliklerine göre çeşitlilik gösterir.
BOZKIR
Yarı kurak ve kurak bölgelerde, ilkbahar yağmurlarıyla yeşerip yazın sararan sert çayırlar, otlar ve çalılıklardan oluşan bir bitki örtüsü bulunur. Bu bitki örtüsü ve kapladığı alanlara bozkır (step) adı verilir. Bozkırlar İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde en yaygın bitki örtüşüdür. Yapılan araştırmalar, İç Anadolu’da ve Ergene havzasında önceleri ormanların daha yaygın olduğunu göstermektedir. Ancak yüzyıllar boyunca bu ormanlar çeşitli nedenlerle tahrip edilmiş ve giderek azalmıştır. İşte bu tahrip edilen ormanların yerinde oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir. Bu bozkırlarda yer yer ağaç ve çalı topluluklarına rastlanır.
Yarı kurak ve kurak bölgelerde, ilkbahar yağmurlarıyla yeşerip yazın sararan sert çayırlar, otlar ve çalılıklardan oluşan bir bitki örtüsü bulunur. Bu bitki örtüsü ve kapladığı alanlara bozkır (step) adı verilir. Bozkırlar İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde en yaygın bitki örtüşüdür. Yapılan araştırmalar, İç Anadolu’da ve Ergene havzasında önceleri ormanların daha yaygın olduğunu göstermektedir. Ancak yüzyıllar boyunca bu ormanlar çeşitli nedenlerle tahrip edilmiş ve giderek azalmıştır. İşte bu tahrip edilen ormanların yerinde oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir. Bu bozkırlarda yer yer ağaç ve çalı topluluklarına rastlanır.
İç Anadolu’nun ortalarında (Tuz Gölü çevresi) doğal bozkırlar ve bu doğal bozkırları çevreleyen antropojen bozkırlar yer alır. Doğu Anadolu’nun çukur alanlarında da İç Anadolu bozkırlarına benzer bitki örtüsü vardır. Yüksek platolardaki bozkırlar ise diğerlerinden çok farklıdır. Bu platolarda iyi gelişmiş ot örtüsü yaygındır. Bu otlar yaz boyunca yeşilliklerini korurlar. Bu bozkırlarda yer yer sarıçam ormanlarının bulunması, buraların asıl bitki örtüsünün çam ormanları olduğunu göstermektedir.
YÜKSEK DAĞ ÇAYIRLARI
Yüksek dağlarda ormanların üst sınırından daha yukarıdaki kesimlerde sıcaklığın düşük olmasından dolayı, dağ çayırları (Alpin çayırları) yer alır. Kuzey Anadolu dağları ve Toroslarda 2000 m’den daha yüksek alanlarda yer alan dağ çayırları Doğu Anadolu’nun yüksek dağları ile Erzurum-Kars ve Ardahan platolarında yaygındır. Dağ çayırları, yılın büyük bir bölümünde yeşil kalır.
Yüksek dağlarda ormanların üst sınırından daha yukarıdaki kesimlerde sıcaklığın düşük olmasından dolayı, dağ çayırları (Alpin çayırları) yer alır. Kuzey Anadolu dağları ve Toroslarda 2000 m’den daha yüksek alanlarda yer alan dağ çayırları Doğu Anadolu’nun yüksek dağları ile Erzurum-Kars ve Ardahan platolarında yaygındır. Dağ çayırları, yılın büyük bir bölümünde yeşil kalır.
Ülkemizde yüksek dağ çayırları, yaylacılık ve hayvancılık faaliyetleri açısından önem taşır. Uzun ve gür otlarla kaplı bu alanlarda özellikle büyükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır.
0 yorum:
Yorum Gönder