Dünya'da şimdiye kadar ölçülen en düşük sıcaklık rekoru kırıldı. Güney Kutbu'nda, Doğu Antarktik Platosu olarak bilinen bölgede Landsat 8 uydusundan yapılan ölçümde -93,20 C kaydedildi. Daha önceki rekor gene Antarktika'da, Vostok araştırma istasyonunda 21 Temmuz 1983'te ölçülen -89,20 C idi. Yeni ölçüm 10 Ağustos 2010 tarihini taşıyor ve gökyüzünün açık olduğu bir kış gecesinde platodaki çukur alanların birinde yapıldı. Aynı bölgede 31 Temmuz 2013'te yapılan bir ölçüm de -93,00 C ile rekora çok yaklaştı.
Bilimciler bu buluşu Dünya yüzeyinin en ayrıntılı sıcaklık haritasını çıkarırken yaptılar. Harita yapılırken yeni Landsat 8 uydusu yanında son 32 yılın diğer uydu verilerinden de yararlanılmakta. NASA ve ABD'nin Yer Bilimleri Kurumundan (USGS) bilimciler, rekora yakın en düşük sıcaklıkların sözü geçen platoda, Argus ve Fuji tepeleri arasındaki vadilerde görüldüğünü geçen hafta yapılan Amerikan Jeofizik Birliğinin kongresinde açıkladılar.
Bilimciler, bölgenin Vostok istasyonundan daha yüksekte bulunduğu için daha soğuk olabileceğinden zaten şüphe ediyorlarmış. Dünya'nın en soğuk yerinin buralarda olabileceğini düşünerek, bölgeye daha yakından bakmaya başlamışlar. Kar tepeleri arasında çatlakların görülmesi bunların soğuktan büzülen kar ve buzun çatlamasıyla oluştuğu düşüncesini uyandırmış. Bu bölgeye son alınan ve geçmiş yıllardaki uydu verileriyle bakıldığında, gerçekten de en düşük sıcaklıklara buralarda rastlandığı görülmüş.
Veriler önce NASA'nın değişik uydularındaki orta çözünürlüklü (MODIS) ve yüksek çözünürlüklü (AVHRR) radyometrelerinden alınmış. Daha sonra, daha doğru ve duyarlı ölçümler için LANDSAT 8 uydusundaki TIRS cihazı kullanılmış ve belirtilen değerler ölçülmüş. En soğuk yerler bölgedeki tepeler veya yükseklikler değil bunların yamacındaki çukur noktalar oluyor. Açıklandığına göre tepelerde soğuyan hava yoğunlaşarak bu çukur alanlara iniyor ve hava akımının bulunmadığı çukurluklarda radyasyonla soğumaya devam ediyor. Tepelerde ise rüzgarlarla hava fazla soğumadan yer değiştiriyor.
Bilindiği gibi uzayın arkafon (background) sıcaklığı -270 C derece, Güneşin yüzey sıcaklığı ise yaklaşık 6000 C derecedir. Yeryüzü Güneşi görünce ısınır, görmeyince soğur. Kutup bölgelerinde Güneş uzun süre görünmediği için soğuma sürmekte ve çok düşük sıcaklıklara varılmakta. Atmosfer ve özellikle bulutlar Dünyayı bir battaniye gibi örterek soğumayı yavaşlatmakta. Yüksek irtifalarda atmosfer azaldığı için ve bir de ayrıca Antarktika gibi çok kurak alanlarda bulut bulunmayınca soğuma sürüp gitmekte. İnsanoğlunun yaşadığı bir bölgede ölçülen en düşük sıcaklıklar Doğu Sibirya'dan gelmekte. Burada Verkhoyansk ve Oimekon kasabalarında 1892 ve 1933 yıllarında -67.8 derece ölçülmüş. Rusya'nın Doğu Sibirya'daki Yakutistan bölgesinde her yıl sıcaklığın -50 derece dolaylarına düşmesi olağandır.
Çeviri: Burak Özen (Yaşamın Kökeni Editörü)
Kaynak:
http://science.nasa.gov/
0 yorum:
Yorum Gönder