Halkalı Solucanlar Hakkında

Yaygın Adı: Bölünmüş solucanlar
Şube: Deniz halkalı solucanlar
Sınıf Archiannelida: Yaklaşık 50 küçük tür, ilkel, yüzeysel basit deniz halkalı solucanlar.
Sınıf Polychaeta: Çoğu derisi dikenli deniz solucan! sıra solucanlar, kulplu solucanlar olan yaklaşık 11 bin tür.

Halkalı solucanlar şubesi, halkalılar ve bölünmüş solucanlar diye de bilinir. Toprak solucanları, sıra solucanlar, kulplu solucanlar ve sülüklerden oluşan yaklaşık 15 bin bilinen türden oluşur. Kum taneciklerinin arasında yaşayan deniz halkalı solucanları gibi mikroskobik türlerden, 3 m uzunluğundaki Güneydoğu Avustralya ve Güney Amerika topraklarına doğru giden türlerine kadar boyutları değişiklik gösterir. Bazıları arka bahçe omurgasızlarına aşina, bazıları diğer hayvanların kanını emerek korkunç varlıklarını sürdürür. Bazılarıysa derin okyanuslar gibi dünyanın en erişilmez ve yaşanması zor bölgelerinde yaşar.

Halkalı Solucanın Vücudu

Genelde bir halkalı solucan vücudu uzun ve bölmelerden oluşur. Belirli diğer solucanımsı şubelerle beraber, halkalı solucanlar bazen sölomsuz solucanlar olarak da bilinirler. Solom; bağırsak, kalp gibi yaşamsal organların bulunduğu sıvıyla kaplı vücut boşluğu. Üreme organları geçici olarak durmuş. Toprak solucanları ve deniz halkalı solucanlarında sölom geniş. Sülüklerdeyse çeşitli iç organlara besin ve solunum gazları sağlayan kanal ağlarına indirgenmiş.
Deniz halkalı solucanları, dolaşımın özel kan damarlarıyla sağlandığı belirli bir baştan, iki çift bölünmüş sinir yapısı ve karna ait sinir kollarından oluşan bölünmüş vücut yapılarına sahip.

Tekrarlanan Yapılar

Kaslar, ekskretuar, üreme ve sinir sistemleri her bir segmentte tekrar eden öğeler. Segmentler, doku parçasını ikiye bölen “septa” adı verilen yapılarla ayrılır. Bağırsak ve kan damarları gibi sürekli bir baştan bir başa akan boylamsal yapılar bile sindirim bezeleri ve yan damarlar gibi segmentli özelliklere sahip. Her bir bölünmeye hayvanın vücudunun ayrılması (ense halkası) denir. Bu ayrımları tuhaf vücut halkalarıyla, özellikle toprak solucanları olmak üzere birçok deniz halkalı solucanın vücudunda görmek mümkün. Deniz halkalı solucanın ismi, Latincede yüzük anlamına gelen annulus isminden gelir.

Deniz halkalı solucanlarının çoğunun dış özellikleri bölünerek ayarlanmış. Örneğin, deniz halkalı solucanlarının bacak benzeri yan ayakları ya da toprak solucanlarının sert kılları ve bazı sülüklerin beyazımsı küçük organları. Her bir ayrım alt tamamlayıcı organlara sahip. Fakat en azından yetişkinlerde, parçalar arasındaki bu ayrım daha az belirgin. Sülükler metamerik özelliklerini embriyo olarak açıkça gösterir. Halkalı solucanlar, ağızdan anüse vücut uzunluğunda boru şeklinde uzayan bağırsağa sahip. Aslen, “uzun hayvanlar” diye bilinen eklem bacaklılar ve omurgalılar gibi hayvanlara benzer. Bizler gibi, vücudun bir ucunda yediklerini yutarlar, işlerler, sindirirler, besinler bağırsağa doğru giderken emebildikleri kadar emerler ve kalan ne varsa anüs yoluyla dışarı atarlar. “Basit hayvanların” kullandığından çok daha etkili bir besin- işleme yöntemi. Etkili bir biçimde beslenerek halkalı solucanlar, süngerler, yassı solucanlar ve mercanlardan daha çok enerjiden yararlanabilir. Sonuçta da, sıklıkla daha zorlu durumlarda daha aktif bir hayatları var.
Halkalı solucanların sınıflandırılması temelde dış özelliklerine dayanır. Birçok tür tek bakışta üç sınıfa ayrılabilir. Deniz halkalı solucanları (sınıf Polychaeta), toprak ve tatlı su solucanları (alt sınıf Clitellata) ve Hirudinea alt sınıfındaki sülükler. Deniz halkalı solucanları kıllı, açıkça bölünmüş ve genellikle sucul. Toprak ve tatlı su solucanları da açıkça bölünmüştür. Fakat az kıllılar ve genelde toprakta yaşarlar. Diğer yandan sülükler açıkça dış bölünmeden yoksun ve genelde tatlı suda yaşar.

Halkalı solucanların, ikisi de az tanımlanan türlere sahip iki farklı sınıfı daha var. En az bilinen sınıf Archiannelida. Bölünme veya sölom belirtisi göstermeyen, az ya da hiç dikeni olmayan ilkel görünümlü solucanlar. Bu grup hiçbir şekilde doğal bir biyolojik sınıf değil. Üyeleri hayatlarını kolaylaştırmak için bir araya toplanır. Bazıları muhtemelen tamamen bölünmüş olan deniz halkalı solucanları gibi daha kompleks hayvanlardan gelişmişken, bazıları halkalı solucanların bilinen atalarıyla yakından ilişkili olabilir. Halkalı solucanların dördüncü sınıfı, Myzostomaria, özellikle yıldız balığı ve deniz kestanesi gibi derisi dikenli omurgasızların vücudunda parazit olarak yaşar.

Fosiller
Halkalı solucanlar şüphesiz en eski hayvan gruplarından. Bununla beraber, tam olarak kaç yaşında olduklarını söylemek güç. Dolayısıyla birçoğunun yumuşak vücutlu olduğundan halkalı solucanların fosil kayıtları sınırlı.
Aslında, fosil sülükler ve toprak solucanlarına dair bildiklerimiz çok sınırlı. Deniz halkalı solucanları, özellikle de sert çeneliler biraz daha iyi korunmuştur.

Halkalı solucanların Kambriyen dönemde de, bundan 500 milyon yıl önce, var olduğuna şüphe yok. Spriggina diye bilinen bir fosil halkalı solucanlara benzer özellikler taşır. Fakat bütün uzmanlar halkalı solucanın Annelida şubesine ait olduğu konusunda hemfikir değil. Buna rağmen bilinen fosiller günümüzdeki iki temel halkalı solucan grubuna da işaret eder; Polychaeta (deniz halkalı solucanları) ve Clitellata olan bu gruplar Paleozoik çağda kurulmuşlardır (570 ila 225 milyon yıl öncesine). Eklem bacaklılar gibi halkalı solucanlar da, segmentlerinin özleşmesini arttırıp bölünmeyi azaltarak devrimsel bir trend gösterdi. Sülükler daha az ve daha az belirli bölümleri ve eklentili olmamalarıyla halkalı solucan vücut planından farklıyken, deniz halkalı solucanların, diğer benzer birçok vücut bölümleriyle ilkel oldukları düşünülür.

Kaynakça:
BBC Vahşi Yaşam

Yazar: Tuncay Bayraktar