Öncelikle “yakamoz ne değildir” sorusunu yanıtlayalım: Yakamoz, ayışığının suda yansıması kesinlikle değildir. Bu yanlış bilgi neden böyle yaygınlaştı hiçbir fikrim yok. Gerçekte Türkiye’de yaşayan insanların çok azı yakamoz görmüştür. Çünkü üç tarafı denizlerle çevrili bir ülke olmamıza rağmen denizciliğe çok yabancı bir halkız ve bu topraklarda yaşayan insanların 99%’u yüzme bilmiyor.
Yakamoz, aslında ayışığının suda yansımasından çok daha romantik bir fenomendir. Tam olarak görülebilmesi için ay dahil hiçbir ışık kaynağının olmadığı bir gece gerekir. Şehirlerde pek farkedemiyoruz ama ay çok güçlü bir ışık kaynağıdır. Dolunayda, herhangi bir arazide başka bir ışık kaynağına (fener vesaire) hiç ihtiyaç duymadan rahatça yürüyebilirsiniz.
Karanlık, tam karanlık bir gecede denize girin. Her kulaç atışınızda, milyonlarca minik ışık noktasının hareketlerinizi takip ettiğini göreceksiniz. Elinizi sudan çıkarın, damlayan sılar ışıl ışıl dökülecek, sanki binlerce kıvılcım dökülüyormuş gibi. Sudaki her deviniminize eşlik eden sayısız ışık noktaları, kıvılcımlar. Vücudunuz bir ışık topuna dönüşecek. Müthiş bir deneyimdir ve herkesin hayatında en az bir kez yaşaması gerekir.
Noctiluca scintillans (yakamoz)
Peki bu fenomenin sebebi nedir?
Yakamoz, aslında denizde yaşayan mikroskobik bir canlıdır (plankton). Bilimsel adı“Noctiluca scintillans” tır (Noctiluca miliaris olarak da bilinir). Bahsi geçen fenomen de bu planktonların hareket ettiklerinde ortaya çıkan kinetik enerji sebebiyle ışımalarından başka bir şey değildir. Bu olaya bilimsel literatürde Bioluminescence (biyolojik ışıma) denir.
Balıkçılar, karanlık gecelerde balık sürülerinin yerini tespit etmek için yakamozdan faydalanırlar. Balık sürüleri suda kitlesel olarak hareket ederler ve bu hareket, yakamozların (Noctiluca scintillans) ışımasına sebep olur. Tamamen karanlık gecelerde alışkın gözler bu ışımayı çok uzaklardan farkedebilir.
Peki bu canlılar hareket ettirildiğinde neden ışıldar? Bunun olası avcıları şaşırtmak için bir manevra olduğu sanılıyor.
Noctiluca scintillans (yakamoz)
Yakamozuyla ünlü Avustralya, Victoria'daki Gippsland gölünde dalgaların oluşturduğu yakamoz (benim gördüğümün rengi böyle mavi değildi, beyazdı)
0 yorum:
Yorum Gönder