Belleği Güçlendirme(Minemonikler) ve Ezberleme Yöntemleri

Herkes, bir şeyleri unuttuğundan şikayet eder. Öğrenciler, bildikleri ancak sınavda hatırlayamadıkları bilgileri unutmaktan şikayet ediyor.

Bu tür unutmanın çeşitli sebepleri var: İlgili derslerden kaynaklanan bozucu etkiler sebebiyle olabilir. Öğrenciler  yeni ve eski bilgiler arasında çağrışım oluşturmayı gerektiren özümleyici tekrarı kullanmadıkları için olabilir.

Yetişkinler yaklaşık 40 yaşından sonra, daha önce hiç unutmadıkları şeyleri unutmaya başladıklarından şikayet ederler. Örneğin, şu anda 50 yaşında olan bellek araştırmacısı olan Daniel Schacter şöyle diyor: ‘’15 yıl önce bir makaleyi okuduğumda her kelimesini hatırladım. Şimdi ise bilinçli olarak bildiğim şeylerle ilişkilendiremezsem veya tekrar okumazsam daha zor hatırlıyorum’’

Bu tür unutmanın sebebi genellikle zayıf geri getirme ipuçlarıdır ve fazla meşgul olmaktan, anlamlı çağrışımları oluşturmaya zaman ayırmamaktan kaynaklanır.

Belleği güçlendirmek için minemonik yöntemler kullanılır. Minemonik yöntemleri, canlı çağrışımları oluşturarak kodlama ve daha iyi geri getirme ipuçları oluşturma yöntemleridir. Böylece hatırlama geliştirilir.

Belleği geliştiren iki bilinen minemonik yöntemi ele alalım: Yerleşim yöntemi ve asma yöntemi (Mason & Kohn, 2001).

Yerleşim Yöntemi: Eğer terim, kavram veya isimlerden oluşan bir listeyi belli bir sırada hatırlamamız gerekiyorsa yerleşim yöntemi etkili bir yöntemdir. Yerleşim yöntemi, halihazırda ezberlenmiş yerlerle ezberlenmesi gereken yeni maddeler arasında görsel çağrışımlar oluşturan bir kodlama tekniğidir.

Brennicke, Theron ve Kidman isimlerini ezberlemek için, yerleşim yönteminin üç adımı kullanılabilir.

İlk adım: Bazı yerlerin görsel dizisini ezberleyin. Mutfağınızdaki lavabo, dolap, buzdolabı, fırın ve çekmece gibi kolay hatırlanabilir yerleri seçin.

İkinci adim: Ezberleyeceğiniz her madde için çok canlı bir çağrışım oluşturan, örneğin, Brennicke’nin köprüde asılı kaldığını ve ‘’Atlamak brennicke’yle oluşur’’ dediğini düşünün. Üçüncü adım: Canlı çağrışımları oluşturduktan sonra her bir ismi zihninizde seçtiğiniz bir yere yerleştirin: Brennicke lavaboya gidiyor, Theron dolaba, Kidman ise buzdolabına. Bu kişilerin isimlerini hatırlamak için mutfağınızda hayali olarak gezerseniz ve ezberlediğiniz yerlerdeki depolanan görüntüleri görürsünüz.

Asma Yöntemi: Uzun listeleri özellikle tam sırasıyla ezberlemek için bir diğer kullanışlı minemonik aracı, asma yöntemidir.

Asma yöntemi, rakam-kelime kafiyeleri ve ezberlenecek maddeler arasında çağrışım oluşturan bir kodlama tekniğidir.

Kafiyeler, hatırlanacak kelimeleri astığımız birer askı görevi görüyor. Yine üç kişinin adını (Brennicke, Theron, Kidman) hatırlamak için bu sefer asma yönteminin iki adımını kullanalım. Birinci adım: Birer rakam ve kafiyeli bir kelimeden oluşan şu askı listesini ezberleyin: bir göstermez kir-iki fazla kirli-üç temizlemesi güç-dört kireçle ört-beş kokusu leş.

İkinci adım: Şimdi ezberlemek istediğiniz kelimelerden her birini, askı kelimelerden bir tanesiyle eşleştirin. Örneğin, Brennicke’nin fazla kirli olduğunu, Theron’un kireçle örtülü olduğunu, Kidman’ın ise leş koktuğunu düşünün.

Bu isimleri hatırlamak için, her bir askıyı, üstüne yerleştirdiğiniz isim ile beraber hatırlarsınız.

Yöntemlerin Etkililiği: 41 yaşında olan ve belleğinin zayıflamasından şikayetçi olan bir dergi yazarı, üç farklı yöntemi kullanarak belleğini güçlendirmeye karar verdi (Yoffe, 1997).

Önce, askı yöntemine yoğunlaşan 3 saatlik bir bellek güçlendirme kursuna katıldı (49$). Yazar; askı yönteminin çok etkileyici olduğunu ve hala üniversitede olsaydı yeni terimler ezberlemek için bu yöntemi kullanacağını söylüyor.

İkinci olarak, herkesin içinde var olan ‘’mükemmel fotografik belleği’’ serbest bırakacağı iddia edilen bir kaset dinledi (79$). Kaset, gerçek hayattaki uygulamasına fazla yer vermeden askı yöntemine yoğunlaşıyordu. Fakat kasedin iddia ettiğinin aksine, bellek araştırmacıları fotografik belleğin bir ördeğin dişleri kadar nadir olduğunu söylüyor (Schacter, 1996).

Üçüncü olarak, asma yöntemini tarif eden, nasıl dikkat edileceğini, anlatan ve çağrışım ve imge oluşturmanın önemini belirten bir kitap okudu (10$).

Yazarın deneyimlerinden de görüleceği üzere, belleğin güçlendirilmesi iyi kodlama yapmak için çaba sarf edilmesini, özümleyerek tekrarlamayı ve bu şekilde iyi çağrışımlar oluşturarak iyi geri getirme ipuçlarının oluşturulmasını ve böylece belleği güçlendirmeyi gerektiriyor.

50 yaş üstündeki insanların oranı arttıkça, popüler bitki ginko gibi bellek güçlendirici ilaçlara olan ilgi de artıyor. Ancak araştırmacılar ginkonun sağlıklı yetişkinlerde belleği ya da konsantrasyonu güçlendirmediğini tespit ettiği (Solomon 2002). Araştırmacılar farelerin belleğini geliştirmenin yollarını buldu, ancak insanların belleklerini güçlendirecek ilaçların bulunması için daha yıllar var (Weed, 2000).