Onları her gün bir şekilde görüyorsunuz. Sağda solda yiyecek ararken, diğer kuşları kendi alanından kovalarken, çeteler halinde dolaşırken… Ama onların ne kadar zeki olduklarını muhtemelen hiç farketmediniz. “Pis uğursuz karga!” deyip geçtiğiniz kargalar temel mantık yürütebilir, neden-sonuç ilişkisi kurabilir, yeni öğrendiği şeyleri etrafındakilere ve yavrularına öğretebilir ve alet kullanabilir. Hatta sadece alet kullanmakla kalmaz, ihtiyacı olan aletleri kendisi yapabilir. Kargalar, karşılaştıkları problemleri çözmek için ellerindeki malzemeyi farklı şekillerde kullanacak pratik zekaya sahiptir. Hayvanların çok büyük bir kısmında yukarıda saydığım özellikler yoktur. Hatta bu yeteneklerin hepsine birden sahip olmayan birçok insan da vardır diye düşünüyorum.
Örneğin aşağıdaki videoya bakalım. Linkteki videoda göreceğiniz karganın adı Betty. Araştırmacıların Betty’e verdiği çubuk, tüpün içindeki yiyeceği çıkarmak için bir işe yaramıyor. Ancak Betty bu çubuktan bir kanca yaparak onu işe yarar hale getiriyor ve yiyeceğe ulaşıyor.
Ayrıca bu videonun başka bir ilginç özelliği daha var. Video yaklaşık 10 sene önce çekilmiş ve o zamandan beri bu bölgede gittikçe daha fazla karga bu tekniği uygulamaya başlamış. Şimdi ise Sendai City bölgesindeki her karga, arabalara kırdırdığı cevizlerini yemek için yaya geçitlerinde yeşil ışığın yanmasını bekliyor. Keşke biz insanlar da birbirimizden birşeyler öğrenme konusunda bu kadar yetenekli olsaydık.
Onların zeki olduklarını anladık, peki bu zekanın açıklaması nedir?
Bilimsel adı Corvus cornix olan kargalar, kuşlar sınıfına aittir. Memeliler ile en son ortak ataları 300 milyon yıl kadar önce yaşamıştır. Bu devir dinozor çağından bile öncedir. Yani kargalar ile insanların paylaştığı son ortak ata zeki bir canlı değildi. Bu nedenle, bu iki tür zekalarını birbirinden bağımsız, paralel bir şekilde geliştirmiş olmalıdır.
İnsanlarda mantık yürütme işlemleri beynin prefrontal korteks(PFC) denen bir bölgesinde yürütülmektedir. Bu bölge beyninizin ön tarafında, alnınızın hemen arkasında yer alır. Kargalarda ise temel mantık yürütmeden sorumlu bölge, nidopallium caudolaterale(NCL) denen, beynin üst kısmında yer alan farklı bir bölgedir. Bu iki farklı beyin bölgesi, 300 milyon yıl önce yaşayan ortak atadaki “Pallium” isimli beyin bölgesinden gelişmiştir. Linkteki resimde insan beyni ile karga beynini karşılaştırabilirsiniz.
http://goo.gl/pNO8p3
Kargalar üzerinde yapılan “mantık yürüterek benzer nesneleri eşleştirme” testi de, kargaların beyinleri bizden ne kadar farklı olsa da ulaştığı sonuçların benzer olduğunu göstermektedir. Bu da bize, “zeka” dediğimiz ve sadece belli başlı memeli hayvanlarda bulunduğunu sandığımız şeyin, tek tipte tanımlanmaması gerektiğini çok net bir şekilde göstermiştir. Görünüşe göre “zeka” sadece memeli beyninde bulunan, PFC tarafından yönetilen bir yetenek değildir. Farklı beyin tiplerinde de ortaya çıkabilir.
Yazıyı bir karga üzerinde yapılan 3 aşamalı bir test ile noktalamak istiyorum. Bu testte karga, karşılaştığı çok aşamalı bir testi çözüyor. Yiyeceği almak için alet kullanmakla kalmıyor, kullanacağı aleti elde etmek için de başka bir alet kullanıyor.
http://goo.gl/Z365Oe
Kim bilir, belki de bundan 10 milyon yıl sonra kargaların zekası gelişim göstermeye devam edecek ve insanlardan daha zeki hale gelebilecekler. Belki de bizim geliştiremeyeceğimiz teknolojileri ilk onlar geliştirecek. Sokakta yürürken, birşeylerle uğraşan bir karga gördüğünüzde bu defa hemen geçip gitmeyin. Hareketlerini inceleyin. Ne yapmaya çalıştığına bakın. Bahsettiğim farkı hemen anlayacaksınız.
Yazan:
Tandoğan Oruz
Kaynaklar:
http://en.wikipedia.org/
http://
http://io9.com/
Universum sayfasından
0 yorum:
Yorum Gönder